استرس را معمولا به عنوان فشار رواني و يا عاطفي ناشي از شرايط نامساعد تعريف مي كنند كه اكثر افراد دچار اين وضعيت هستند. فارغ از اينكه اصلا استرس چيست، مطالعات نشان داده است كه ۳۳ درصد از بزرگسالان در معرض سطوح بالايي از استرس قرار دارند. علائم استرس در افراد با نشانه هايي همراه است كه تشخيص آن را راحتر تر ميكند.
در اين مقاله ۱۱ مورد از نشانه هاي استرس را از ديد روانشناسي بررسي مي كنيم.
نشانه ها و علائم استرس كدامند؟
استرس همواره به علت عوامل ناخوشايند و نامطلوب در فرد به وجود نمي آيد.
يك مژده بسيار مسرت بخش و موفقيت غير منتظره در يك مسابقه بزرگ نيز ميتواند براي فرد ايجاد استرس كند به همان گونه كه يك خبر ناگوار و يك تسليت ناگهاني نيز چنين است.
استرس را لزوماً نبايد به عنوان يك پديده منفي در نظر بگيريم.
ميزاني مشخص از استرس كه براي فرد سازنده و محرك باشد استرس مفيد است و نبايد از آن هراس داشت
آنچه بايد كنترل و با آن مقابله شود استرس هاي مضر و مخل است.
استرس به مفهوم اضطراب نيست زيرا اضطراب جنبه رواني دارد.
در حالي كه استرس، صرفاً حالتي رواني نيست و جنبه روان – تني دارد
مقدار كم استرس نه تنها مضر نيست بلكه مي تواند مفيد هم باشد.
و به زندگي ما جذابيت و تحرك بخشد و ما را در مقابل تغييرات ياري و حس سازش پذيري را در ما تقويت كند.
استرس اين فرصت را براي ما فراهم مي آورد تا با خطر مبارزه كنيم، يا از آن بگريزيم، واحد استرس را براساس تغييرات مي سنجيم.
هرچه تغييرات بيشتر باشد استرس بالاتر است.
اگر استرس از حد مجاز فراتر رود و بر روي هم انباشته شود، بحراني به وجود مي آورد كه بر زندگي ما اثر منفي گذاشته و مختل كند بايد به فكر درمان بود.
آكنه و جوش يكي از علائم استرس بيش از حد ميباشند
آكنه واضح ترين نشانه استرس است.
برخي افراد وقتي در معرض استرس قرار مي گيرند مدام صورت خود را لمس مي كنند كه اين كار باعث افزايش باكتري در پوست و ايجاد آكنه مي شود.
مطالعات متعددي نيز اين فرضيه را كه استرس زياد رابطه مستقيمي با اكنه دارد تاييد كرده اند.
يكي از اين مطالعات كه روي ۲۲ نفر قبل و بعد از امتحان انجام شد نشان داد كه بعد از امتحان و هنگام اعلام نتايج تعداد بيشتري آكنه مشاهده شده است.
تحقيق ديگري در مورد علائم استرس نيز كه روي ۹۴ نوجوان ديگر انجام شد اين مساله به ويژه در پسران را تاييد كرد.
درست است كه تمام شواهد حاكي بر آن است كه استرس زياد در به وجود آمدن آكنه نقش مهمي دارد.
اما عوامل ديگري از جمله تغييرات هورموني باكتري ها چربي بيش از حد پوست و بسته بودن منفذ پوست نيز تاثير مهمي در تعداد آكنه ها دارند
مي توان نتيجه گرفت كه سطح بالاي استرس در به وجود آمدن آكنه نقش بسزايي دارد
اگر مدام صورتتان به هم ميريزد و پوستش تغيير حالت ميدهد يعني استرس داريد.
سر درد از بارزترين علائم استرس است
سر درد نيز يكي ديگر از علائم استرس است كه اين درد معمولا در ناحيه سر و گردن احساس مي شود.
مطالعه روي ۲۶۷ نفر از افرادي كه از سر درد مزمن رنج مي برند نشان داده است.
كه ۴۵ درصد از اين درد ها ناشي از استرسي بوده كه فرد قبل از سردرد آن را تجربه كرده است
طبق تحقيقي كه در يك كلينيك پزشكي انجام شد سردرد ناشي از استرس دومين و شايع ترين علت سر درد است.
همچنين استرس افراد در طول ماه رابطه مستقيمي با تعداد سردرد افراد در همان ماه دارد.
علل ديگري نيز از جمله كمبود خواب مصرف نوشيدني هاي غير مجاز (الكلي) و كمبود آب بدن نيز بر ايجاد سر درد اثر مي گذارند.
استرس عامل مهمي براي سردرد بوده و تحقيقات به عمل آمده پيرامون اين موضوع نشان داده است كه سطح استرس در ميزان سردرد نقش مهمي دارد
درد هاي مزمن از علائم استرس هستند
افزايش سطح استرس مي تواند دليلي بر افزايش درد هاي مزمن باشد.
مطالعاتي كه روي ۳۷ نوجوان مبتلا به سلول داسي شكل انجام شد نشان داد كه ميزان استرس با احساس درد روزانه در آن ها ارتباط دارد.
از علائم استرس زياد است كه باعث افزايش هورمون كورتيزول مي شود
اين هورمون در بدن نيز باعث افزايش درد هاي مزمن ميشود.
براي مثال آزمايشي كه روي ۱۶ نفر از افرادي كه دردهاي مزمن دارند نشان كه اين افراد داراي سطح بالايي از هورمون كورتيزول هستند.
در نظر داشته باشيد كه در اين تحقيق عوامل ديگري كه ممكن است باعث افزايش سطح هورمون كورتيزول شوند در نظر گرفته نشده اند.
پس به طور قطعي نمي توان گفت كه افزايش اين هورمون باعث افزايش درد مي شود.
اما در هر صورت افزايش ترشح هورمون كورتيزول از علائم استرس مزمن مي باشد.
افزايش سن آسيب به ستون فقرات و آسيب هاي عصبي از جمله عواملي هستند كه بر دردهاي مزمن تاثير مي گذارند .
به طور كلي ميتوان نتيجه گرفت كه استرس بيشتر باعث افزايش هورمون كورتيزول و همچنين افزايش دردهاي مزمن ميشود
از علائم استرس ميتواند بيماري هاي مكرر باشد
اگر از جمله افرادي هستيد كه احساس ميكنيد مدام بيمار هستيد، استرس ميتواند دليلي براي اين وضعيت شما باشد.
استرس ممكن است با اثر بر سيستم ايمني و تضعيف آن باعث افزايش آلرژي و بيماري در شما شود
در يكي از مطالعات پيرامون علائم استرس به ۶۱ نفر از افراد مسن واكسن آنفولانزا تزريق شد.
برخي از آن ها كه استرس مزمن داشتند واكنش ضعيف تري نسبت به واكسن از خود نشان دادند كه امر نشان از ضعف سيسيتم ايمني داشت.
مطالعه ديگري براي كشف نشانه هاي استرس زياد روي ۲۳۵ نفر از بزرگسالان انجام شد به اين ترتيب كه آن ها به دو گروه از نظر سطح استرس تقسيم بندي شدند.
بعد از يك دوره شش ماه افرادي كه بيش از ۷۰ سال سن داشته و استرس بالايي را تجربه مي كردند به بيماري هاي عفوني تنفسي مبتلا شدند
تحليل ۲۷ آزمايش مختلفي كه در رابطه با اين موضوع انجام شده نشان مي دهد كه افزايش استرس باعث افزايش عفونت هاي تنفسي و حساسيت ها مي شود.
براي درك بهتر موضوع پيچيده تاثير استرس بر سلامتي تحقيقات بيشتري لازم است.
با اين حال استرس فقط قطعه اي از پازلي است كه در سلامت بدن و سيستم ايمني نقش دارند.
رژيم غذايي نادرست عدم فعاليت فيزيكي بدن و برخي بيماري ها مانند لوكمي و مولتيپل ميلوما نيز باعث اختلال سيستم ايمني ميشوند
استرس بالا باعث ضعف سيستم ايمني و افزايش حساسيت هاي عفوني ميشود
خستگي و كمبود خواب زياد ميتواند از نشانه هاي استرس بالا باشد
احساس خستگي مداوم و اختلال در خواب يكي ديگر از علائم استرس بيش از حد است.
محققان با مطالعه اي كه روي ۲۴۸۳ نفر انجام دادند دريافتند كه خستگي بيش از حد با افزايش سطح استرس در ارتباط است.
همچنين استرس باعث اختلال در روند خواب شده كه همين امر نيز موجب كاهش سطح انرژي و احساس خستگي در فرد مي شود.
طبق يكي ديگر از مطالعاتي كه در اين زمينه انجام شده است سطح بالاي استرس باعث بي قراري در خواب نيز مي شود.
تحقيق مشابه ديگري با ۲۳۱۶ شركت كننده نيز انجام شده است.
نتايج تحقيق در مورد علائم استرس نشان مي دهد كه با افزايش استرس، ابتلا به اختلال خواب نيز شديد تر شده است.
لازم به ذكر است در تحقيقات درباره علائم استرس عوامل ديگري كه ممكن است باعث كاهش سطح انرژي و اختلال خواب شوند در نظر گرفته نشده است.
كمبود آب بدن قند خون پايين رژيم غذايي نا مناسب و يا كم كاري تيروئيد نيز از جمله عوامل ديگري هستند كه در كمبود سطح انرژي نقش دارند.
استرس زياد باعث كاهش سطح انرژي شده كه اختلال در خواب و خستگي را به همراه دارد
تغيير در اميال جنسي از اولين علائم استرس است
بسياري از مردم هنگام مواجه با استرس متوجه تغييراتي در روابط جنسي خود مي شوند.
در اين زمينه تحقيقي روي ۳۰ زن انجام شد به اين صورت كه سطح استرس آن ها بررسي شد.
در هنگام تماشاي فيلم هاي تحريك آميز نيز سطح استرس آن ها را بررسي كردند.
نتيجه اين تحقيق درباره علائم استرس نشان داد:
زناني كه استرس بيشتري داشتند نسبت به زناني كه سطح استرسشان پايين تر بود كمتر تحريك شدند.
مطالعه ديگري نيز كه روي ۱۰۳ زن ديگر انجام شد نشان مي دهد زناني كه استرس بيشتري دارند از روابط جنسي خود كمتر احساس رضايت ميكنند.
نتيجه يكي ديگر از اين مطالعات كه بر روي ۳۳۹ نفر از بيماران انجام شد نيز نشان دهنده اين بود كه سطوح بالاي استرس منفي تحريك و رضايت جنسي را تحت تاثير قرار مي دهد
تغييرات هورموني خستگي بدن و شرايط رواني افراد نيز ميتواند عاملي براي تغييرات در ميل جنسي افراد باشد .
از مطالعات انجام شده مي توان نتيجه گرفت كه سطح بالاي استرس باعث كاهش ميل جنسي و رضايت در افراد مي شود
علائم استرس و بروز مشكلات گوارشي
جالب است بدانيد از علائم استرس اين است كه سيستم گوارشي شما را نيز تحت تاثير قرار مي دهد.
مشكلات دستگاه گوارش مانند اسهال و يبوست نيز مي تواند به دليل استرس باشد.
مطالعه اي كه روي ۲۶۹۹ كودك انجام شد نشان داد كه:
قرار گرفتن در معرض شرايط استرس زا با افزايش احتمال يبوست در آن ها ارتباط مستقيم دارد.
استرس ممكن است افرادي را كه از اختلالات گوارشي مانند سندروم روده تحريك پذير (ibs) و يا التهاب روده رنج ميبرند بيشتر تحت تاثير قرار دهد.
اين مشكلات با نفخ درد معده اسهال و يبوست خود را نشان ميدهند.
مطالعي در مورد نشانه هاي استرس كه روي ۱۸۱ زن مبتلا به آي بي اس كه همان سندروم روده تحريك پذير است نشان داد كه:
استرس روزانه باعث مشكلات بيشتر گوارشي در آن ها شده است
تجزيه و تحليل ۱۸ مطالعه ديگر نيز حاكي بر آن بود كه ۷۲ درصد از علايم مشكلات گوارشي بيماراني كه از التهاب روده رنج ميبرند بر اثر استرس بيش از حد است.
اگرچه اين مطالعات نشان دهنده اين است كه استرس بيش از اندازه موجب اختلالاتي در سيستم گوارشي مي شود.
اما براي اثبات دقيق اين موضوع تحقيقات بزگرتر و جامع تري بايد انجام شود.
رژيم غذايي نامناسب كمبود آب بدن ميزان فعاليت بدني عفونت و برخي از داروها نيز ميتوانند مشكلاتي براي گوارش به وجود بياورند .
از مطالعات انجام شده در اين زمينه مي توان نتيجه گرفت كه استرس ميتواند باعث بروز مشكلاتي اعم از اسهال و يبوست به ويژه در افرادي كه از مشكلات گوارشي رنج ميبرند بشود
تغيير در اشتها در مهم ترين علائم استرس است
تغيير اشتها هنگام مواجه با استرس يكي از شايع ترين علائم استرس است.
برخي افراد هنگامي كه در معرض استرس قرار ميگيرند به شدت بي اشتها مي شوند.
برخي ديگر نيز تمايل زيادي براي خوردن خوراكي پيدا ميكنند كه اينها از علائم استرس ميباشند.
مطالعه اي كه بر روي دانشجويان يكي از دانشگاه ها انجام شد نشان دهنده اين است كه:
به طور كلي ۸۱ درصد از آن ها با تغييرات اشتها مواجه ميشوند.
اما ۶۲ درصد به شدت پر اشتها ميشوند (پرخوري عصبي) اين در حالي است كه تنها ۳۸درصد از دانشجويان اشتهاي خود را از دست مي دهند.
تحقيقات بسياري در رابطه با اين موضوع صورت گرفته است.
يكي از اين مطالعات مربوط به علائم استرس شديد كه روي ۱۲۹ نفر انجام شده نشان ميدهد كه:
بسياري از افراد هنگام استرس بدون اين كه گرسنه باشند شروع به خوردن غذا ميكنند
اين تغييرات در اشتها ميتواند باعث نوسانات وزن در طول دوره هاي استرس زا بشود.
به طور مثال تحقيقي كه روي ۱۳۵۵نفر از بزرگسالان انجام شده نشان ميدهد كه:
افزايش استرس باعث افزايش وزن آن ها شده است
اين در حالي است كه عوامل ديگري از جمله استفاده از داروهاي خاص و تغييرات هورموني و همچنين شرايط رواني نيز بر تغييرات اشتها اثر دارند.
لازم به ذكر است در اين تحقيقات فاكتور هاي موثر ديگر در نظر گرفته نشده اند.
استرس ممكن است با تغييرات سطوح اشتها در ارتباط باشد. افزايش سطح استرس در برخي شرايط باعث افزايش قابل توجه وزن ميشود
افسردگي يكي از علائم استرس است
برخي مطالعات روانشناسي درباره علائم استرس نشان مي دهد كه استرس مزمن ممكن است در ايجاد انواع افسردگي نقش داشته باشد.
مطالعه روي ۸۱۶ نفر از زناني كه افسردگي دارند حاكي بر آن است كه شروع مشكلات افسردگي به طور قابل توجهي با استرس مزمن در ارتباط است.
مطالعه ديگري روي اين موضوع نشان ميدهد كه:
۲۴۰ نفر از نوجواناني كه در معرض خطر افسردگي بودند سطح بالايي از استرس داشته اند
همچنين ۳۸ نفر از كساني كه مبتلا به افسردگي هستند حوادث استرس زاي زيادي در زندگي تجربه كرده اند.
به طور كلي نشانه هاي استرس به گـونه‌هـاي مختلف بــروز مي كنند و بايد مراقب آنها باشيد تا در شما دائمي نشوند
مثلاً فـردي كه داراي استـرس بـالا اسـت، ممكن است
فشار خونش افزايش يابـد
دچـار زخـم معـده شـود
اشتهايش را از دست دهد
دچار ترديد شود
عصبـانـي شـود
و حالات رفتارهاي نابهنجار ديگري از خود بروز ميدهد.
بديـن ترتيب نشانه هاي استرس فيزيولوژيك، رواني و رفتاري است
به ياد داشته باشيد كه نتيجه اين تحقيقات در باب معرفي علائم استرس لزوما به اين معنا نيست كه استرس باعث افسردگي ميشود.
براي اثبات اين موضوع تحقيقات گسترده تري بايد انجام پذيرد.
سابقه خانوادگي، عوامل محيطي و حتي عوارض برخي از داروها و همچنين تغيير در هورمون ها نيز دلايلي براي افسردگي هستند.
از مطالعات انجام شده ميتوان نتيجه گرفت كه استرس بيش از حد يكي از عوامل ابتلا به افسردگي است
افزايش ضربان قلب از بارزترين علائم استرس
افزايش ضربان قلب ميتواند نشانه اي براي سطح بالاي استرس باشد.
طي يك تحقيق ميزان ضربان قلب در حالت عادي و هنگام شرايط استرس زا اندازه گيري شد كه نتيجه نشان داد:
در هنگام استرس ضربان قلب به طور قابل توجهي افزايش پيدا مي كند
مطالعه روي ۱۳۳ نوجوان نيز نشان داد كه هنگام انجام كارهاي پر تنش ضربان قلب افزايش پيدا مي كند.
مطاله ديگري كه در اين زمينه صورت گرفته است نشان مي دهد كه:
اگر هنگام كارهاي پرتنش موسيقي آرام و آرامش بخشي پخش شود تا حدودي باعث جلوگيري از افزايش شديد ضربان قلب ميشود.
ضربان قلب شديد ميتواند ناشي از فشار خون بالا مشكلات تيروئيد و برخي بيماري هاي قلبي و نوشيدن مقدار بالاي نوشيدني هاي كافئين دار مثل نوشابه و قهوه نيز باشد.
به طور كلي استرس بالا يكي از عوامل افزايش ضربان قلب است اما عوامل ديگري هم نيز در افزايش ضربان قلب نقش دارند
تعريق زياد از نشانه هاي استرس بالاست
قرار گرفتن در معرض استرس ممكن است باعث افزايش تعريق شما بشود.
يك مطالعه درباره نشانه ها و علائم استرس روي ۲۰ نفر از افرادي كه مبتلا به هيپريدروئيدي كف دست كه تعريق بيش از حد كف دست است ميزان افزايش تعريق را در طول روز با مقياس ۰ تا ۱۰ اندازه گيري كرده است.
استرس و ورزش هر دو تاثير بسزايي در افزايش تعريق دارند.
اما ميزان تعريق در شرايط استرس در افراد هيپريدروئيدي و همچنين ديگر افراد ۵ امتياز افزايش پيدا كرد.
نتيجه تحقيقي كه روي نوجوانان انجام شد نشان ميدهد كه استرس منجر به افزايش تعريق و همچنين افزايش بوي ناشي از آن ميشود
تعريق بيش از حد ميتواند ناشي از اضطراب باشد.
اما گرما مشكلات تيروئيد و حتي برخي از داروها نيز در اين امر بي اثر نيستند.
خلاصه تحقيقات صورت گرفته نشان ميدهد كه استرس ممكن است باعث افزايش تعريق در افراد هيپريدروئيدي و همچنين افراد عادي شود
استرس مشكلي است كه اكثر مردم آن را تجربه ميكنند و ميتواند در بسياري از جنبه هاي سلامتي شما اثر بگذارد.
از جمله علائم استرس كه در بالا هم ذكر شد سردرد و دردهاي مزمن و همچنين كاهش سطح انرژي است.
خوشبختانه امروزه راه هاي متععدي براي كاهش استرس وجود دارد.
تمرينات ذهني و همچنين انجام تمرينات يوگا تاثير بسزايي در كاهش استرس دارند.
اضطراب از اولين علائم استرس در شماست
اول از همه بايد بدانيد كه اضطراب با استرس فرق دارد.
اضطراب بيشتر با احساس وحشت زياد شناخته مي شود تا يك احساس غم و ناراحتي مانند استرس.
همانند افسردگي، استرس هم به نوعي با اضطراب در ارتباط مي باشد و استرس مداوم و هميشگي مي تواند به اختلالات اضطرابي منجر شود
مطالعات روانشناسي نشان داده اند افرادي كه در خانه و محل كار در معرض استرس قرار دارند بسيار بيشتر از افراد ديگر در معرض ابتلا به انواع اضطراب مي باشند
در مقاله اي ديگر انواع استرس را براي شما معرفي كرديم كه ميتواند كمك زيادي در تشخيص نوع استرستان كند.
علائم استرس كه در بالا به آنها اشاره شد در بيشتر افراد مشترك هستند پس شما هم ميتوانيد آنها را در خود پيدا كنيد و براي كاهش سطح استرس خود اقدام كنيد.